^#smrgSAHAF Ahlakın Ahlaksızlığı - 1943

Geniş ölçüde bir çelişme, insanlığı kendine karşı ayaklandırır. Bu ayaklanmada ben bütün ahlakımızın var oluş sebebini görüyorum. Bu zıtlığı her birimizde görünür şekilde yaratan, insandaki sosyal hayvanla bencil havyan arasındaki ikiliktir. Bizim bütün hayatımız, duygularımız, fikirlerimiz, gidişimiz biteviye (Ben)imizdeki bu geçimsizliği körükler; bu gerginliği, bu insicamsızlığı ortaya koyar. Bu çelişmeden evinçleri ve vicdan azaplarile bizim ahlak hayatımız doğar. Bu çelişme iç dünyamızdaki savaşlarımızı, tereddütlerimizin, muhakkak ki, biricik değil, fakat hiç şüphesiz en hakim sebebidir. (Birinci bölümden)