^{#smrgKİTABEVİ} Çehar Makale -

Nizâmî Arûzî Semerkandî (ö.1157) tarafından kaleme alınan Çehâr Makale, Fars edebiyatının en önemli eserlerinden biri olup bir hükümdar için gerekli olan kâtip, şair, müneccim ve tabip gibi dört memurun mesleğinden bahsetmektedir. Asıl adı Mecma'u'n-Nevâdir olan bu eser, dört bölümden oluştuğu için Çehâr Makale adıyla tanınmıştır.

Kâtip, şair, müneccim, tabip, padişahın has adamlarıdır. Onların bulunması zorunludur. Saltanatın düzeni kâtiple, ismin ölümsüzlüğü şairle, işlerin düzeni müneccimle, bedenin sağlığı tabipledir. Bu dört amel ve kıymetli ilim, hikmet ilminin türevleridir. Kâtiplik ve şairlik mantık; müneccimlik, matematik; doktorluk, tabiat ilminin kollarındandır. Buna göre bu kitap dört makaleden oluşur:
İlki, kâtiplik ilminin özelliği ve olgunluk derecesindeki kâtibin niteliği,
İkincisi, şiir ilminin mahiyeti ve şairin yetkinliği,
Üçüncüsü, nücûm ilminin niteliği ve müneccimler hakkında,
Dördüncüsü, tıp ilmi, tabibin yönlendirilmesi ve niteliği üzerinedir.

Her makalenin başında, bu kitaba layık olan hikmetlerden bahsedilmiş, sonra o babın nadir olaylarından, o tabakadaki şahıslardan ve makaledeki yeniliklerden ve Padişahın aydınlanması, bilmesi için ve kâtipliğin küçük bir iş, şairliğin basit bir meslek olmadığı, astronomi ilminin zorunlu, tıp ilminin elzem bir sanat olduğunun bilinmesi için on hikâyeden bahseder. Akıl sahibi padişah kâtip, şair, müneccim ve tabip gibi bu dört kişiyi göz ardı edemez.