^{#smrgKİTABEVİ} Anadolu Islahatı ve Ahmet Şakir Paşa (1838 - 1899) - 1993

İlk Türk Gazetecisi Agah Efendi'nin kardeşi olan ve Müşirliğe kadar yükselmiş bir asker, vali yardımcılığı, mutasarrıflık, belediye müdürlüğü, çeşitli komisyonlarda üyelik yapmış, bazı kuruluşların başkanlığında bulunmuş bir mülkî idareci, on iki yıl büyükelçilik yapan bir diplomat, beş yıl süreyle Yıldız Sarayı'nda Yaver-i Ekremlik sıfatıyla görev alan bir danışman olan Şâkir Paşa, Anadolu Islahatı gibi çok hassas bir meselede, Umûm Müfettişlik görevi verilecek derecede kabiliyetli, güvenilir ve iyi yetişmiş bir Osmanlı bürokratıdır.

Böyle bir devlet adamının hayatının ortaya konulması, hiç şüphesiz ki, yaşadığı dönemin bazı tarihi hadiselerine ışık tutacaktır. Ahmet Mithat Efendi, Menfa adlı eserinde, 'benîm hem ağabeyim hem babam oldu' dediği Ahmet Şâkir Paşa'dan velinimeti olarak söz etmektedir.

İngiliz casusu olduğu ileri sürülen ve II. Abdülhamid'in sarayına gelip-giden Prof. A. Vambery ise Ahmet Şakir Paşa'yı, II. Abdülhamid'in sağ kolu ve Doğu Politikası'nın ardındaki 'şeytan' olarak nitelendirir.

Şâkir Paşa'nın kimliği ve tarihî kişiliği, bir bürokratın yetişme biçimi, esas görevini teşkil eden, Anadolu Islahatı Umûm Müfettişliği ile bu göreve bağlı görülen ıslahat konusu aydınlatılmaya çalışıldı.

Bilhassa ıslahat hususunda, bazı akademik çevrelerde yaygın bir kanaat olan 'II. Abdülhamid'in Islahat Meselesinde olumlu bir şey yapmadığı, bu meselede yanlızca diplomasi yürüttüğü' görüşlerine de bir açıklık getirmek amaçlanmıştır.

Bu çalışmada, basılı eserler dışında, esas kaynağı arşiv belgeleri oluşturmakdadır.

Belli bir dönemi aydınlatan bu çalışma, tarihi gerçekleri, arşiv belgeleri ışığında ortaya koymaktadır.