^{#smrgKİTABEVİ} Kert Hanedanı (643-791 / 1245-1389): Herat'tan Yükselen Işık - 2025

XII. yüzyılın sonları ile XIII. yüzyılın ortalarında İran coğrafyasında yükselen Kert Hanedanı, tarih sahnesine Herât ve çevresini yöneten melikler olarak çıkmıştır. Hanedanın temelleri, Gur Sultanı Gıyâseddin Muhammed b. Sâm'ın veziri İzzeddin Ömer Merâganî ve kardeşi Tâceddin Osman Merâganî'nin siyasî faaliyetleri sayesinde atılmış; Rükneddin Muhammed Kert ve torunu Melik Şemseddin Kert, Moğollara bağlılıklarını bildirmek suretiyle hanedanı kurarak bölgesel siyasî arenada yerlerini almışlardır. Kertler, Moğol hâkimiyeti altında Horasan'ın idaresini üstlenmiş, zaman zaman İlhanlıların, zaman zaman da Çağataylıların hizmetinde bulunarak hayatta kalmayı başarmışlardır. Ancak bu süreç kolay olmamış, kardeşler arası çatışmalar ve iktidar mücadeleleri Kert meliklerini sürekli bir dikkat ve strateji içinde hareket etmeye zorlamıştır. Bağımsızlık arzusu Kertler için daima ön planda olmuştur. İlhanlılar içindeki siyasi kaostan yararlanarak kısa süreli bağımsızlıklarını kazanabilmişler, ancak Timur'un yükselişiyle tekrar bağımlı konuma gelmişlerdir. Gurîlerin isyanlarına verdikleri destek ise onların tarih sahnesindeki son bağımsızlık çabalarını simgelemektedir. Herât'ı sadece bir idare merkezi olarak değil, aynı zamanda bir kültür ve imar merkezi olarak geliştiren Kertler, şehirdeki uzun vadeli kalkınma ve kültürel faaliyetlerin temelini atmış; böylece şehir, ilerleyen süreçte Timurlular döneminde bir kültür merkezi hâline gelmiştir. Kert Hanedanı, Herât tarihini nesilden nesile aktarmış ve İran kültürünün korunup geliştirilmesinde örnek bir rol oynamıştır.