^{#smrgKİTABEVİ} Popüler Kültür Nedir Ne Değildir - 2019

Popüler kültür, günümüzün toplumsal yaşayış, algılayış ve kavrayış bütününü doğrudan etkileyen, davranış kalıplarımızı, itibar gösterdiğimiz olgu ve nesneleri belirleyen, toplamda aşırı geniş bir alanı kontrol eden ve bu aşırı genişliği nedeniyle nitelikli ve tam bir tanımdan kaçan bir kavramdır. Böylesine geniş erişim alanları olan kavramlar, ilk bakışta zannedilenin aksine oldukça amorf, grift ve muğlak anlamlarla doldurulmuş, kavranmaları güç soyutluklardır. Başlı başına bir anlam yaratma enstrümanı olan popüler kültür, kültür dolayımında tüm toplumsal hareketlere doğrudan etkirken ve onlara belirli anlamlar yüklerken, kendisini de gelişen toplumsal dinamikler ışağında sürekli olarak yeniden inşa eder. Bu nedenle popüler kültür, belirli bir zamanda tanımlanmak için, aşırı yatay genişliği yüzünden oldukça güç bir kavram iken, değişen zaman parametresinin de fonksiyona eklenmesiyle birlikte, onu tanımlamaya çalışanları iyice çaresiz bırakır. Bu nedenle popüler kültür tanımlamalarının her birisi, zorunlu olarak pek çok parametreyi denklemin dışında bırakarak, fonksiyonun ancak aşırı basitleştirilmiş modellemeleri çerçevesinde üretilmiştir.

Popüler kültürün ortaya çıkışı ancak modern dünyada mümkündür. Zira popüler kültürün yaygın bir şekilde dolaşıma sokulabilmesi ancak modern kitle iletişim araçları sayesinde olanaklıdır. Farklı eğilim ve gelir gruplarından, coğrafi olarak farklı yerlerde oturan ve birbirlerini hiç tanımayan topluluklar, gönüllü olarak evlerine gazete, dergi, radyo, televizyon ve bilgisayar alarak ortak bir ağa dahil olmakta ve bu ağdan aynı haber, gösteri, şov, davranış biçimi, dil, terbiye, görgü, kısacası bir kültür bombardımanına tutulmaktadır. Hiçbir ortak yönü olmayan dağınık bu insan topluluğu, gönüllü olarak evlerine soktukları alıcılar sayesinde homojen bir kültüre maruz kalırlar ve birbirlerine benzemeye başlarlar. İnşa edilen bir kültürün bir parçası haline gelirler. Artık ortak bir beğeni, davranış ve itibar hiyerarşisi algısı tüm topluluk için geçerli olmaya başlar.

Popüler kültür modern dünyanın öyle görünüyor ki, aynı zamanda en büyük iş sektörüdür. Popüler kültürün üretimi için her yıl trilyonlarca dolar harcanmakta ve bunun üzerine yine trilyonlarca dolar müzik CD'leri, DVD'ler, moda ürünleri, video oyunları gibi çeşitli popüler kültürel nesneler, uydu televizyon, internet sağlayıcıları, kişisel eğitmen gibi çeşitli popüler kültürel hizmetler ile; sinemaya, müzikallere, restoranlara gitmek ve turizm faaliyetlerinde bulunmak gibi çeşitli popüler kültürel deneyimler masrafları eklenmektedir. Küresel ekonomi, özellikle zorunlu olmayan (nonessential) ürünler alan popüler kültürel eğlence ve diğer kültürel deneyimler için gerçekleştirilen harcamalara tahmin edilemeyecek ölçüde bağımlı hale gelmiştir.

Her geçen yıl popüler kültürün dünya ekonomisine sağladığı katkı artmaktadır. 2011 yılında yalnızca ABD'deki video oyun satış rakamları 16,6 milyar USD olmuştur. Yine aynı yıl sadece ABD'de sinema biletlerine ödenen yıllık rakam 9,42 milyar USD şeklindedir. (Szeman & O'Brien, 2017) Fakat bu rakamlar buzdağının yalnızca görünen yüzeyidir ve popüler kültürün ekonomi üzerindeki etkisi bu rakamlardan çok çok daha fazladır. Zira popüler kültür, tüm harcama yapılacak kalemlerin ne ölçüde itibar ve imaj sağlayacaklarını belirleyen bir turnusol kağıdı görevi görmekte, hangi ürünün piyasa değerinin ne kadar edeceğine karar veren bir mekanizma olarak öne çıkmaktadır. Piyasa ekonomisine dahil olan tüm metaların fiyatlandırılmalarındaki en temel ölçüt, her zaman popüler kültür olmaktadır.

Bu çalışmada önce popüler kültürün bir üst kavramı olan kültür kavramını incelemeye çalışacak, ardından popüler kültür kavramının farklı modellemeler çerçevesinde hangi anlamlara geleceğini betimlemeye girişeceğim. Bu kuramsal çabanın ardından, popüler kültürün tarihsel ve sosyo-kültürel gelişimini ve evrimini izleyeceğim. Daha sonra, popüler kültürün bir medya dolayımı olmaksızın var olamayacağını iddia ederek, onun etki alanının medya aracılığıyla ne şekilde oluştuğunu araştırmayı, popüler kültürü taşıyan tüm medya araçlarını tek tek ele alarak ve bunu tarihsel bir bağlama oturtarak gerçekleştirmeyi deneyeceğim. - Dr. Fatoş Altınbaş Sarıgül

14 Nisan 1981'de Kıbrıs'ta doğdu. İlk, orta ve lise eğitimini İstanbul'da tamamladı. Bilkent Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden 2003 yılında mezun oldu. Yüksek lisans eğiti¬mi için gittiği İtalya'da Politecnico di Milano Üniversitesi'nde MBA yaptı ve 2005 yılında İstanbul'a döndü. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Antropoloji bilim dalındaki doktora eğitimini ‘Kapalıçarşı'da El Yapımı Mücevherat Ustaları, Bir Dönüşüm Hikayesi' adlı tezle bitirdi ve 2016 yılında aynı isimdeki ilk kitabı yayınlandı.

Evli ve iki kız çocuğu annesi olan Fatoş Altınbaş Sarıgül halen Altınbaş Üniversitesi, İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi Sosyoloji Bölümü'nde öğretim görevlisi olarak popüler kültür, sosyal antropoloji, kültür, kimlik, küreselleşme, sosyal değişim konularında ders vermekte ve araştırmalarına devam etmektedir. Ayrıca Altınbaş Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanı Danışmanı ve Altınbaş Holding çatısı altındaki farklı şirketlerde Yönetim Kurulu üyeliği görevlerini de sürdürmektedir.