^{#smrgKİTABEVİ} Tarih Üzerine Düşünceler -

“Asya, kıtaların en büyüğü, Çin, Hind, Önasya gibi büyük uygarlıkların geliştiği, tarıma elverişli topraklar yörelere serpilmiş. Hepsini Orta Asya denilen büyük kitle ayırmış. Ne var ki, göçebe kavimlerin merkezkaç gücü Çin Seddi'nden İran kapılarına dek ilk bölge-dışı imparatorlukları sağladı. Bozkır imparatorlukları, bilmeden, ama kalıcı olarak, bu özgün kültürler arasında kalıcı bir temas sağladı.

Asya'nın neredeyse tamamını birleştiren Moğollar, kıtalar arası büyük yollar açmıştı. Fırtına, bahçeleri birbirinden ayıran duvarları yıktı, çiçek tohumları bahçelerden bahçelere taşındı. Atlıların geçtiği yerler, kültürleri buluşturan yollar oldu. Çin resmi ile İran resmi tanıştı. Ancak, Moğol fetihleri, nüfus açısından kalıcı olamadı. Silindiler. Fetihlerle göçenlerin farkı burada… Örneğin Selçuklu fetihleri İran'ı, Suriye'yi Türkleştirmedi, buna karşılık Anadolu Türkleşti…”