^{#smrgKİTABEVİ} Zaza Tarihi: DNA'ya Dayalı Zazalar Kökeni - 2025

Bu eser, Türkiye'nin üçüncü büyük etnik grubu olan Zaza halkının tarihine adanmıştır. Bu halk Doğu Anadolu'nun yerli sakinleridir. Dünya çapında toplam 1.500.000 Zaza bulunabileceği tahmin edilmektedir. Bazı kaynaklara göre, çivi yazılı kil tabletlerinde (M.Ö. 3100'den Sümerce) Zaza halkının Van Gölü çevresinde ikamet ettiği tasvir edilmiştir. I. Darius dönemine (M.Ö 515) tarihlenen eski Farsça Behistun Yazıtı Zaza halkının Van Gölü'nün kuzeybatısında bir bölgede yaşadığı belirtiliyor. Belirgin bir şekilde, Zerdüşt müritlerinin kutsal yazıtlarından biri olan Bundahişn (M.Ö. 500 civarında) gibi tarihî kayıtlar, bugün de kabul edildiği gibi Zazaların anavatanının, Fırat ve Dicle kaynağı-nın etrafında olduğunu kanıtlamaktadır. DNA testleri, Zaza aşiretlerini birbirine bağlayan akrabalığı büyüleyici bir netlikle ortaya koymaktadır. Sonuçlarımda 11.500'den fazla potansiyel DNA akrabası ortaya çıktı. DNA testleri hepimizin ne kadar yakın olduğumuzun bir hesabını göstermektedir. Akrabalarımı belirlemek adına DNA profilim dünyanın dört bir yanından yaklaşık 3.500 Zaza bireyiyle karşılaştırıldı. Derleme tablosu, farklı DNA test şirketleri için Zaza adaylarının tahmini etnisite dağılımının ortalama değerlerini sunmaktadır. Etkili izolasyon Zaza halkının DNA'sının kendine özgü olarak kalmasını sağlamıştır. Bu durum, Zazaların çekirdek ülkedeki “Zazadiyar” toplumunun ayrıcalıklı yapısı ve iç evliliklerinin Zazaların DNA'sını farklı bir tür haline getirdiğini göstermektedir. DNA, diller, göçler, dinî ortamlar, yaşam alışkanlıkları, tarımlar ve kültürel faaliyetler kadim Zaza halkının bilgisine katkıda bulunan bulmacanın parçala-rıdır. Bunun etrafındaki akıl yürütme, kadim atalarımızı keşfetmenin yaratıcı bir yoludur.