#smrgKİTABEVİ Eski Mezopotamya'da Büyü ve Büyücülük - 2023
Eski Mezopotamya Uygarlıkları'nda inanç sistemiyle iç içe geçmiş olan büyü inanışı, yapılış amacı bakımından "ak-büyü ve kara-büyü" olarak ikiye ayrılmıştır. Karabüyü, erkek ya da kadın cadılar tarafından, insanlara veya eşyaya zarar vermek amacıyla uygulanmış; ak-büyü/koruma-sağaltma büyüsü ise cin, hayalet, kara-büyü gibi metafizik güçler tarafından kendisine hastalık bulaştırılmış kişileri iyileştirmek ve yanı sıra insanları kötü ruhlara karşı korumak amacıyla yapılmıştır. Koruma-sağaltma büyüsü ritüelleri, Eski Mezopotamya'da günlük yaşamın bir parçasıdır ve asipu ya da masmassu denilen büyücüler tarafından uygulanmıştır.
Sahip olduğumuz birçok kültürel değer, Eski Mezopotamya kültürünün izlerini taşıdığından, bu alanda yapılacak her çalışma kendi kültürümüzün kökenlerini daha iyi anlamamızı sağlayacaktır. Bu nedenle biz de ülkemiz akademisi için bakir denebilecek bir alan olan büyü ve büyücülük konusunu çalışmayı uygun gördük.
Yüksek lisans sürecimden itibaren danışmanlığımı yapan, tez ve diğer bilimsel çalışmalarım konusunda her ihtiyacım olduğunda bana özveriyle zaman ayıran ve doktora tezimle ilgili farklı bakış açıları yakalamamı sağlayan değerli hocam Prof. Dr. İrfan Albayrak'a çok teşekkür ederim.
Tez izleme komitemin değerli üyeleri, Prof. Dr. Salih Çeçen'e ve Prof. Dr. Turgut Yiğit'e, tez çalışmalarımla ilgili yaptıkları kıymetli eleştiriler ve öneriler için ayrıca ihtiyacım olduğunda elindeki kaynakları benimle paylaştığı için Doç. Dr. Hakan Erol'a, teşekkürlerimi sunarım.
Son olarak varlığıyla bana güç katan ve gelecek için umut veren oğlum Mir Behram'a teşekkür ediyorum. - Abdulgani Kaçar, Ankara 2020
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR
GİRİŞ
I. BÖLÜM
BÜYÜ İNANCININ KÖKENLERİ VE
ESKİ MEZOPOTAMYA UYGARLIĞI'NDAKİ YERİ
I.1. Büyü Nedir ve İnsanlık Tarihinde Nasıl Ortaya Çıkmıştır
I.2. Eski Mezopotamya Düşüncesinde Büyü
I. 2. 1. Eski Mezopotamya Halklarının İnanç Sistemi
I. 2. 1 a. Evrenin Ortaya Çıkışı ve Tanrılar
I. 2. 1. b. İnsanın Yaratılışı
I. 2. 2. Eski Mezopotamya Mitolojisinde Büyü
I. 2. 3. Eski Mezopotamya Uygarlıkları'nda Koruma - Sağaltma Büyüsü/Siptu
I. 3. Eski Mezopotamya Düşüncesinde Kötülüklerin ve Hastalıkların Kaynakları
I. 3. 1. KiSpu/Kara-Büyü
I. 3. 2. Bel/Belet dababi, Bel/Belet amati, Bel/Belet lemutti/Kassapu/Kassaptu/Cadı
I. 3. 3. GİDİM/Eemmu
I. 3. 4. Cinler
I. 3. 4. a. DİM.ME/Lamastu
I. 3. 4. b. Pazuzu/Saru
I. 3. 4. c. ASAG/Asakku
I. 3. 4. d. UDUG/Utukku
I. 3. 4. e. GALLA/Gallu
I. 3. 5. İGİ.UL/Inu Lemuttu/Kem Göz
I. 4. Eski Mezopotamya'da Büyü ve Tıp İlişkisi
I. 5. Eski Mezopotamya'da Büyü Yapmanın Hukuktaki Yeri
II. BÖLÜM
ESKİ MEZOPOTAMYA'DA KORUMA-SAĞALTMA BÜYÜSÜ RİTÜELLERİYLE İLİŞKİLİ TEMEL UNSURLAR
II. 1. EA/Enki
II. 2. Bel asiputi/Asallui/Asarlui/Marduk
II. 3. NUN.ME/Apkallu
II. 4. Adapa
II. 5. Oannes
II. 6. Kİ.MİN/Asipu/Masmassu/Ak-Büyücü
II. 7. Tılsım/Muska
II. 8. Sinig/Binu/Ilgın Ağacı
III. BÖLÜM
ESKİ MEZOPOTAMYA'DA UYGULANAN BAŞLICA KORUMA-SAĞALTMA BÜYÜSÜ RİTÜELLERİ
III. 1. Maql ve Surpu Ritüelleri
III. 1. 1. Maql Ritüeli
III. 1. 2. Surpu Ritüeli
III. 2. Namburbi Ritüeli
III. 3. Bit rimki Ritüeli
III. 4. Bit meseri Ritüeli
III. 5. Salgın Hastalıklara Karşı Yapılan Koruma-Sağaltma Büyüsü
III. 6. SA.Zİ.GA/Nis libbi/Cinsel İktidarsızlığa Karşı Yapılan Koruma-Sağaltma Büyüsü
III. 7. Muru râmi/Aşk Hastalığı ve Râmu/Aşk Büyüsü
III. 8. İGİ.UL/Inu lemuttu/Kem Göz/Nazar ve Buna Karşı Yapılan Koruma-Sağaltma Büyüsü
III. 9. Yılan, Köpek ve Akrebe Karşı Yapılan Koruma-Sağaltma Büyüleri
III. 9. 1. Yılan, Akrep ve Köpeğe Karşı Ortak Yapılan Koruma-Sağaltma Büyüleri
III. 9. 2. Yılan Isırmasına Karşı Yapılan Koruma-Sağaltma Büyüleri
III. 9. 3. Akrep Sokmasına Karşı Yapılan Koruma-Sağaltma Büyüleri
III. 9. 4. Köpek Isırmasına Karşı Yapılan Koruma-Sağaltma Büyüleri
III. 10. Hamile Kadınları ve Bebekleri Korumak İçin YapılanKoruma-Sağaltma Büyüleri
III. 10. 1. Sıkıntılı Bir Hamilelik Süreci Yaşayan Kadınlara Yönelik Yapılan Koruma-Sağaltma Büyüleri
III. 10. 2. Doğum Esnasında Yapılan Koruma-Sağaltma Büyüleri
III. 10. 3. Bebekleri Avutmak İçin Yapılan Koruma-Sağaltma Büyüleri
VI
SONUÇ
KAYNAKLAR
ÖZET
ABSTRACT
EKLER
Eski Mezopotamya Uygarlıkları'nda inanç sistemiyle iç içe geçmiş olan büyü inanışı, yapılış amacı bakımından "ak-büyü ve kara-büyü" olarak ikiye ayrılmıştır. Karabüyü, erkek ya da kadın cadılar tarafından, insanlara veya eşyaya zarar vermek amacıyla uygulanmış; ak-büyü/koruma-sağaltma büyüsü ise cin, hayalet, kara-büyü gibi metafizik güçler tarafından kendisine hastalık bulaştırılmış kişileri iyileştirmek ve yanı sıra insanları kötü ruhlara karşı korumak amacıyla yapılmıştır. Koruma-sağaltma büyüsü ritüelleri, Eski Mezopotamya'da günlük yaşamın bir parçasıdır ve asipu ya da masmassu denilen büyücüler tarafından uygulanmıştır.
Sahip olduğumuz birçok kültürel değer, Eski Mezopotamya kültürünün izlerini taşıdığından, bu alanda yapılacak her çalışma kendi kültürümüzün kökenlerini daha iyi anlamamızı sağlayacaktır. Bu nedenle biz de ülkemiz akademisi için bakir denebilecek bir alan olan büyü ve büyücülük konusunu çalışmayı uygun gördük.
Yüksek lisans sürecimden itibaren danışmanlığımı yapan, tez ve diğer bilimsel çalışmalarım konusunda her ihtiyacım olduğunda bana özveriyle zaman ayıran ve doktora tezimle ilgili farklı bakış açıları yakalamamı sağlayan değerli hocam Prof. Dr. İrfan Albayrak'a çok teşekkür ederim.
Tez izleme komitemin değerli üyeleri, Prof. Dr. Salih Çeçen'e ve Prof. Dr. Turgut Yiğit'e, tez çalışmalarımla ilgili yaptıkları kıymetli eleştiriler ve öneriler için ayrıca ihtiyacım olduğunda elindeki kaynakları benimle paylaştığı için Doç. Dr. Hakan Erol'a, teşekkürlerimi sunarım.
Son olarak varlığıyla bana güç katan ve gelecek için umut veren oğlum Mir Behram'a teşekkür ediyorum. - Abdulgani Kaçar, Ankara 2020
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR
GİRİŞ
I. BÖLÜM
BÜYÜ İNANCININ KÖKENLERİ VE
ESKİ MEZOPOTAMYA UYGARLIĞI'NDAKİ YERİ
I.1. Büyü Nedir ve İnsanlık Tarihinde Nasıl Ortaya Çıkmıştır
I.2. Eski Mezopotamya Düşüncesinde Büyü
I. 2. 1. Eski Mezopotamya Halklarının İnanç Sistemi
I. 2. 1 a. Evrenin Ortaya Çıkışı ve Tanrılar
I. 2. 1. b. İnsanın Yaratılışı
I. 2. 2. Eski Mezopotamya Mitolojisinde Büyü
I. 2. 3. Eski Mezopotamya Uygarlıkları'nda Koruma - Sağaltma Büyüsü/Siptu
I. 3. Eski Mezopotamya Düşüncesinde Kötülüklerin ve Hastalıkların Kaynakları
I. 3. 1. KiSpu/Kara-Büyü
I. 3. 2. Bel/Belet dababi, Bel/Belet amati, Bel/Belet lemutti/Kassapu/Kassaptu/Cadı
I. 3. 3. GİDİM/Eemmu
I. 3. 4. Cinler
I. 3. 4. a. DİM.ME/Lamastu
I. 3. 4. b. Pazuzu/Saru
I. 3. 4. c. ASAG/Asakku
I. 3. 4. d. UDUG/Utukku
I. 3. 4. e. GALLA/Gallu
I. 3. 5. İGİ.UL/Inu Lemuttu/Kem Göz
I. 4. Eski Mezopotamya'da Büyü ve Tıp İlişkisi
I. 5. Eski Mezopotamya'da Büyü Yapmanın Hukuktaki Yeri
II. BÖLÜM
ESKİ MEZOPOTAMYA'DA KORUMA-SAĞALTMA BÜYÜSÜ RİTÜELLERİYLE İLİŞKİLİ TEMEL UNSURLAR
II. 1. EA/Enki
II. 2. Bel asiputi/Asallui/Asarlui/Marduk
II. 3. NUN.ME/Apkallu
II. 4. Adapa
II. 5. Oannes
II. 6. Kİ.MİN/Asipu/Masmassu/Ak-Büyücü
II. 7. Tılsım/Muska
II. 8. Sinig/Binu/Ilgın Ağacı
III. BÖLÜM
ESKİ MEZOPOTAMYA'DA UYGULANAN BAŞLICA KORUMA-SAĞALTMA BÜYÜSÜ RİTÜELLERİ
III. 1. Maql ve Surpu Ritüelleri
III. 1. 1. Maql Ritüeli
III. 1. 2. Surpu Ritüeli
III. 2. Namburbi Ritüeli
III. 3. Bit rimki Ritüeli
III. 4. Bit meseri Ritüeli
III. 5. Salgın Hastalıklara Karşı Yapılan Koruma-Sağaltma Büyüsü
III. 6. SA.Zİ.GA/Nis libbi/Cinsel İktidarsızlığa Karşı Yapılan Koruma-Sağaltma Büyüsü
III. 7. Muru râmi/Aşk Hastalığı ve Râmu/Aşk Büyüsü
III. 8. İGİ.UL/Inu lemuttu/Kem Göz/Nazar ve Buna Karşı Yapılan Koruma-Sağaltma Büyüsü
III. 9. Yılan, Köpek ve Akrebe Karşı Yapılan Koruma-Sağaltma Büyüleri
III. 9. 1. Yılan, Akrep ve Köpeğe Karşı Ortak Yapılan Koruma-Sağaltma Büyüleri
III. 9. 2. Yılan Isırmasına Karşı Yapılan Koruma-Sağaltma Büyüleri
III. 9. 3. Akrep Sokmasına Karşı Yapılan Koruma-Sağaltma Büyüleri
III. 9. 4. Köpek Isırmasına Karşı Yapılan Koruma-Sağaltma Büyüleri
III. 10. Hamile Kadınları ve Bebekleri Korumak İçin YapılanKoruma-Sağaltma Büyüleri
III. 10. 1. Sıkıntılı Bir Hamilelik Süreci Yaşayan Kadınlara Yönelik Yapılan Koruma-Sağaltma Büyüleri
III. 10. 2. Doğum Esnasında Yapılan Koruma-Sağaltma Büyüleri
III. 10. 3. Bebekleri Avutmak İçin Yapılan Koruma-Sağaltma Büyüleri
VI
SONUÇ
KAYNAKLAR
ÖZET
ABSTRACT
EKLER
