^{#smrgKİTABEVİ} Jakob Philipp Fallmerayer ve Eserlerinde Bizans - Osmanlı Doğusu İmgesi -

Jakob Philipp Fallmerayer 19. yüzyılda Bavyera'da yaşamış zamanının politik ve kültürel meselelerinde söz sahibi olmuş önemli bir tarihçi, politikacı ve oryantalisttir. Askerlikten politikaya, Doğu seyahatlerinden tarih profesörlüğüne, gazetecilikten sürgüne, renkli bir hayat süren Fallmerayer, Orta Çağ Bizans tarihi ve Osmanlı siyasi-kültürel tarihi üzerine sayısız eser vermiştir. Grekçe, Latince ve modern Avrupa dillerinin yanında Türkçe, Arapça, Farsça, Süryanice gibi Doğu dillerini bilmesi ve Doğu kaynaklarını kullanarak Bizans-Osmanlı Doğu'sunu Avrupa'ya tanıtması kaleminin gerçekçiliğini ve eserlerindeki konuların çeşitliliğini artırmıştır. 19. yüzyılda ve sonrasında Avrupa'da oluşturulan "Doğu", "Bizans", "Türk", "Yunan", "Rus", "Ortodoks", "Müslüman" gibi imgelere Fallmerayer de eserleriyle olumlu ve olumsuz katkılarda bulunmuştur.

Bu çalışmada Fallmerayer'in hayatı, Doğu seyahatleri, eserleri ve tarih anlayışı, onun yaşadığı dönemin siyasi, sosyal ve kültürel atmosferi dikkate alınarak ele alınmaya çalışıldı. Alman oryantalist Fallmerayer'in Doğu ve Batı tanımı, Grek-Slav tezi, Roma'nın mirası meselesine yaklaşımı, Osmanlı ve Rusya hakkındaki görüşleri, Alman Sorunu'na dair iddiaları eserlerinden seçilen örneklerle incelendi. Ayrıca, müellifin eserlerinde oluşturduğu Bizans-Osmanlı Doğu'sunun yönetim sistemi, kilise-devlet anlayışı, despotizmi, Bizans uyuşukluğu, tembelliği, kadınsılığı, korkaklığı, Ortodoks ve Müslümanların bilim, sanat, estetik ve felsefe alanlarındaki geriliği gibi imgeler değerlendirildi. Fallmerayer'in eserlerinde oryantalist söylemin en belirgin özelliği olan Doğu-Batı karşılaştırmasının örnekleriyle sıklıkla karşılaşmaktayız.

Müellif kalemiyle bu dönemde Doğu-Batı dünyası arasındaki kopukluğu ve iki tarafın birbirine ihtiyacını tarihi argümanlara dayandırarak açıklamış ve oluşturduğu imgelerle oryantalist birikime önemli bir katkı sağlamıştır. Bu katkı da Avrupamerkezci söylemle sonraki yüzyıllara taşınacak bir Doğu imajı çizmiştir. Bu bakımdan çalışma, günümüz Avrupası'nda Ortodoks ve İslam dünyasına dair var olan olumlu ve olumsuz imgelere Fallmerayer'in ne ölçüde katkı yaptığını ölçmeyi de amaçlamaktadır. Bu çalışmanın ana kaynaklarını Fallmerayer'in monografi eserleri, seyahat notları, gazete ve dergi makaleleri, günlüğü ve meslektaşlarıyla olan mektuplaşmaları gibi yazınsal dokümanlar oluşturur