Türkiye ve dünya tarihçiliği, Türk tarihi konusunda -özellikle Osmanlı tarihçiliğinde- kurumsal, siyasal, sanatsal ve sosyoekonomik alanlarda önemli araştırmalar ortaya koydu. Buna karşılık, uzun zamandan beri Türkiye'nin içinde bulunduğu, siyasete kadar yansıyan kültürel bölünmüşlüğün altında yatan, Türk tarihinin belki en hassas meselesi olan “İslam” konusunda yetersiz kaldı. Ahmet Yaşar Ocak tarafından kaleme alınan İslam'ın Ayak İzleri serisinin bu ikinci cildindeki makale ve incelemeler, Osmanlı döneminde İslam'ın siyasi, toplumsal ve kültürel hayatta bıraktığı izlerin peşine düşüyor; Türkiye tarihinin toplumsal ve kültürel cephesinin en sorunlu alanlarından birine dair birtakım yaklaşım, yöntem ve analiz denemeleri öneriyor. Başka bir ifadeyle, elinizdeki kitap, Fuat Köprülü, Abdülbaki Gölpınarlı ve Osman Turan'ın dışındaki tarihçilerin pek girmediği bir sahanın değişik yönlerine dair yazarının kendi kişisel kalem tecrübelerinden bazılarını bir araya getiriyor.
• Osmanlı Devleti'nin kuruluş tarihi hakkında bir sorgulama
• Entelektüel genç Osmanlı sultanı: Fatih Sultan Mehmed
• Türkiye tarihinde merkezî iktidar ve Mevleviler meselesi
• 16. yüzyıl Osmanlı Anadolu'sunda Mehdici hareketler
• 17. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nda “Kadızadeliler Hareketi”
• II. Abdülhamid dönemi İslamcılığının tarihî arka planı
• Türkiye-İran dinî ilişkileri
Ocak, bunlar ve benzeri birçok konu etrafında Türkiye toplumundaki iki kültürlü yapının, son yıllardaki sıcak tartışmaların altında yatan bu büyük problematiğin tarihsel arka planına dair kesitler sunuyor.
