Cumhuriyetimizin ellinci yılında beliren bir takım karanlıklar içinde bulunduğumz şu sıralarda Türklüğün geçmişine bir göz atarak onun en acı anlarda mucizeler yaratöak ve dünyanın gidişini değiştirmek gücünde olduğunu, içeride umutsuzluğa kapılabileceklere ve dışarıda yakın sayılabilecek bir geçmişi unutup Türkiye'yi aşağı yukarı yok sayarak siyasal alanda dümen kullanmaya eğilim gösterecek olanlarla bilinçsiz umulara dalacaklara hatırlatmak istedik.
Birinci bölümde Batı Türklüğünün kültürel bakımdan XVIII. yüzyılın sonlarına nasıl bir durumda getirilmiş olduğunu göstermeye çalıştık.
Osmanlı devletine geri kalmış bir devlet diye bakılmaktadır. Bu eksik bir görüştür. O, hem geri kalmıştır hem de geri götürülmüştür. Basımevlerinin üç yüzyıl kadar Müslümanların yararına açtırılması geri bırakıcı tutumların en önemlisidir. Bundan Fatih başta olarak III. Ahmed'e değin bütün Padişahlar sorumludur.
II. Bayezid'in XV. yüzyılın sonlarında Yahudiler'e Türkçe ve Arapça kitap basmamak koşuluyla basımevi işletmeye izin vermesi devletin temel gücünü teşkil eden Müslümanları kültürel bakımdan Yahudi ve Hristiyanlar karşısında geri bırakmaya varıyordu ki, bu yüzden doğan geriliği gidermek için yüzyıllar geçecektir.
