^#smrgSAHAF İki Devrin Perde Arkası -

Millî tarihimizin dalkavukça övmeler ve kasıtlı yermeler sebebiyle gerçeklere ulaşılması en güç devresi İmparatorluktan Cumhuriyete geçiş kısmıdır. Henüz uzantıları devam etmekte bulunan siyasî çalkantılara bağlı olarak binbir tezvirat ile girift bir bilmece haline getirilmiş bulunan bu devrenin çıplak gerçeklerine ulaşmak -âdeta- imkânsızdır. Bunun asıl sebeplerinden biri kasıtlı bir muhteva ile kaleme alınmış hatıratlarla kanunî imkânsızlıklardır.

Gerçekten Cumhuriyet tarihinde yayımlanmış hatıratlar karşılaştırıldığında aynı vak'ayı birlikte yaşamış olanların onu birçok kereler birbirlerine mütenakız ifadelerle nakletmiş bulundukları görülmektedir. Bunun sayısız misâllerinden biri de M. Kemâl Paşa'nın hatıratı demek olan mâhud «Nutuk» ile Dr. Rıza Nur'un «Hayat ve Hatıratım» isimli eseridir. Bu iki kitabı yanyana getirenler kime inanacağını kestiremezler. Bu misalleri çoğaltmak da mümkündür.

Gerçi hatıratların hissiyattan büsbütün ârî olmaları beklenemezse de bu derecede tenakuzun tarih mütehassıslarını bile yanıltabilecek çapta olduğu inkâr olunamaz bir gerçektir.

Halbuki tarihî gerçeklere ulaşmakta vak'aların âmil ve faillerinin beyanları birinci derecede ehemmiyet taşımaktadır. (Sunuştan)